Egyptisch christendom in - niet meer zo - katholiek Vlaanderen

~Joachim De grootste religie in de Arabische wereld is de islam. Ook in België kan je menig moskee terugvinden. Minder bekend zijn de vele christelijke stromingen. In Egypte is de koptische kerk bijvoorbeeld de grootste religieuze minderheid. Blogdad ging bij hun Antwerpse parochie langs.

Met vader Moussa op de foto

Gulle gelovigen

Wanneer ik toekom in de koptische kerk in Berchem, te Antwerpen zijn Vader Moussa en zijn misdienaren zich aan het klaarmaken voor de dienst op dinsdag. De immer joviale man onderbreekt zijn bezigheden al snel om mij te begroeten. Wanneer de dienst begint zijn er slechts twee mensen aanwezig. In de koptische kerk komen de gelovigen druppelsgewijs binnen tijdens de viering. Enkelen komen zelfs net voor ze de hostie mogen ontvangen van Vader Moussa. Als de viering afloopt is de kleine kerk uiteindelijk gevuld met mensen. Vader Moussa zegt dat er naar de zondagsmis nog veel meer mensen komen: "In heel België zijn er rond de 250 tot 350 koptische gezinnen. Onze parochie telt tussen de 150 en 180 gezinnen. Dit is niet onze eigen kerk in Antwerpen, we hebben nog een andere kerk in Wilrijk. Daar is er een grotere ruimte en zondag komt daar heel veel volk."

Voor de kerk in Antwerpen begon moest iedereen naar Leuven gaan. "De gemeenschap groeide er toen er meer mensen in België aankwamen tijdens de periode van 2011 tot 2013. Toen vond de Egyptische revolutie plaats en werd Morsi president. (Red. Toen was er een oplaaiing van geweld tegen de kopten.) De bisschop van Nederland vroeg daarom om meer priesters voor de gemeenschap hier. Ze kozen mij en ik ben gewijd in 2016. Toen gebruikten wij deze kerk in Berchem. Er is hier ruimte voor vijftig mensen wat te weinig was voor ons. Daarom nam ik contact op met het rooms-katholieke bisdom van Antwerpen. Wij vonden na een jaar een kerk in Wilrijk die we in 2021 kochten", legt Vader Moussa uit.

De middelen daarvoor kwamen van de gemeenschap zelf. De kopten passen het Bijbelse principe van een tiende nog toe. Wie kan schenkt een tiende van zijn inkomen aan de kerk: "Ik krijg mijn loon daar zelf van. Alle betalingen van de kerk zoals gas- en elektriciteitskosten en renovaties komen van wat de mensen aan de kerk geven. Het komt voort uit de liefde van de mensen en van God."

Een nederige dienst

De dienst maakt veel meer indruk op mij dan de rooms-katholieke missen die ik moest bijwonen als leerling van een dorpse lagere school in de Sint-Blasiuskerk van Waardamme, een gehucht van het West-Vlaamse Oostkamp. In die rooms-katholieke diensten las de weinig charismatische priester vooral veel voor, zonder mij ooit te bewegen. De koptische dienst maakt daarentegen zo'n indruk op mij dat ik het in mijn borst voel. De liturgie is veel spiritueler. Vader Moussa schudt zo vaak met zijn wierookvat dat de lucht troebel wordt en de geur even overheersend is als een veld vol bloemen. Als de priester in een snel tempo met zijn cimbalen slaat, ontstaat er een trance-achtige sfeer. De ruimte vult zich met de religieuze zang doordrongen van het timbre in de stemmen van Vader Moussa en zijn misdienaren. Ik kan soms ook enkele gelovigen horen meezingen. Enkel een baby is er geen zo'n fan van want die huilt af en toe eens.

De gelovigen bewegen zich erg gecoördineerd. Iedereen weet wanneer hij zijn hoofd hoeft te buigen, sommigen doen dat al staand, anderen gaan op de bankjes zitten en plaatsen hun hoofd en handen op de leuning voor hen, die daarvoor is gemaakt. "We buigen om respect en nederigheid voor God te tonen", zegt Vader Moussa me nadien. Velen maken herhaaldelijk kruistekens. Wanneer Vader Moussa en zijn misdienaren de rondgang maken met een icoon van Jezus raken de gelovigen hem aan met hun hand, die ze daarna kussen. De ceremonie wordt voor mij even verwarrend wanneer ik er ook in betrokken word. De man, waarschijnlijk een vijftiger of ouder, op het bankje voor mij brengt zijn handen tezamen om de mijne aan te raken en dan naar de mond toe te bewegen, zoals iedereen bij elkaar doet. Een handje schudden na de dienst begrijp ik dan wel weer meteen.

"Altijd welkom!"

Na de dienst mag ik mee naar de ruimte achterin de kerk. De gelovigen praten nog wat na en eten tezamen. Ik word meteen uitgenodigd te zitten en krijg een broodje met ham en kaas en een koffietje aangeboden. Ik ontdek dat Petrus net als mij uit Oostkamp komt en daar een restaurant uitbaat. Zijn kleutertje, "kleine Petrus", is voortdurend aan het rondlopen. Ik wacht er even tot Vader Moussa klaar is de biecht af te nemen en om mijn vragen te beantwoorden. Na ons gesprek omhelst Vader Moussa me nog eens: "Altijd welkom!"